Hoe beter de selectieve inzameling, hoe lager het brandrisico

Naar een betere selectieve inzameling van batterijen dan maar. Want de vele sensibiliseringscampagnes ten spijt, gaat het vaak fout omdat batterijen niet in de juiste kanalen terechtkomen. Zowel bedrijven als burgers mogen dus nog een tandje bijsteken om de veiligheid van al wie aan het werk is in de afval- en recyclagesector te garanderen. Grégory Souvereyns (Tibi – COPIDEC) en Martine Vanheers (Bebat) legden uit wat er al rond gebeurt.

Uit de analyses van het afval blijkt dat de goede gewoonten die burgers thuis hebben gekweekt, niet altijd worden volgehouden eens ze op het werk zijn. PMD is daar het beste voorbeeld van. Amper sorteerfouten in het huishoudelijk afval, terwijl er in het bedrijfsrestafval toch nog veel PMD wordt teruggevonden. Sensibilisering zal ook in de toekomst een belangrijke hefboom blijven. Burgers moeten zich bewust zijn van de gevaren die hun sorteerfouten kunnen teweegbrengen voor de mensen die in de afval- en recyclagesector actief zijn. Iets wat COPIDEC, de federatie van de Waalse afvalintercommunales, met zijn campagne wil duidelijk maken.

Hoeveel van de batterijen die op de markt komen, worden vandaag al apart ingezameld? Met een inzamelpercentage van 59% staat België op één in Europa. Dat is mede dankzij de vele sensibiliseringscampagnes en het efficiënte inzamelsysteem van Bebat, het beheersorganisme dat in België verantwoordelijk is voor de organisatie van de inzameling, sortering en recyclage van batterijen. Om die batterijen ook veilig te verwerken, paste Bebat recent zijn inzamelsystemen aan. De 24.000 inzamelpunten bleven, maar de collectoren voor thuis, scholen en retail kregen een nieuwe opening waar enkel de kleinere batterijen in passen (nog altijd goed voor meer dan 90% van de batterijen). De grotere en beschadigde batterijen horen immers thuis in het recyclagepark waar ze in brandveilige units worden ingezameld.

Maar hoeveel van de niet-ingezamelde batterijen zorgen dan voor problemen? De huisvuilanalyses tonen aan dat er zich nog slechts 1 batterij in 100 kg huishoudelijk restafval bevindt. Voor de andere fracties waren er echter nog geen cijfers. Nog altijd één batterij te veel, daarom wil men allerminst op de lauweren rusten. Sinds juni 2023 loopt er een campagne om de aandacht te vestigen op ‘onzichtbare’ batterijen. Ook in 2024 zal er een grote mediacampagne volgen, in samenwerking met Recupel. Die campagnes moeten helpen om de volgende targets (63% in 2027 en 73% in 2030) haalbaar te maken. Geen enkele campagne heeft het echter over het potentiële gevaar van een lithium-ionbatterij.

Zou de invoering van statiegeld geen goed idee zijn om die bijgestelde doelen te realiseren? Bebat toont zich geen voorstander omdat 80% van de lithium-ionbatterijen ingebouwd zit in toestellen. Ook voor COPIDEC is dit een complexe problematiek. De Waalse intercommunales wijzen op de grote verschillen in levensduur tussen de verschillende types batterijen. Het zou ook betekenen dat het hele huidige ecosysteem voor batterijen moet worden aangepast. 

Dat er nieuwe instrumenten en mechanismen nodig zijn, staat buiten kijf. De risico’s en kosten worden volledig door afval- en recyclagebedrijven gedragen. Maar wie draagt de verantwoordelijkheid? De burger die sorteerfouten maakt of de producent die de batterijen op de markt brengt? Naar schatting zou zo’n 10% van de bevolking niet mee willen werken aan recyclage. Op die manier gaan er altijd batterijen in de verkeerde stromen blijven terechtkomen. Met alle risico’s en gevaren van dien voor de afval- en recyclagesector.