Financiële zekerheid moet eerlijk en proportioneel zijn

Onder de Omgevingswet, die naar verwachting op 1 juli 2023 in werking treedt, kunnen vergunningverleners van elk afvalbedrijf eisen dat het financiële zekerheid stelt voor het ­afdekken van milieurisico’s. Het kabinet wil de mogelijkheid om dit op te leggen sectorbreed invoeren via een zogeheten ‘kan-bepaling’. Bevoegde gezagen kunnen daarmee van elk afvalbedrijf eisen, dat het de aansprakelijkheid bij mogelijke milieuschade die het bedrijf zelf niet kan betalen, afdekt. Bijvoorbeeld door daar geld voor te reserveren.

Een financiële zekerheidsstelling moet de overheid behoeden voor hoge saneringskosten bij een calamiteit of na een faillissement van een bedrijf. Iedereen onderschrijft de noodzaak van een vangnet, het kan niet zo zijn dat de maatschappij voor enorme kosten moet opdraaien. Maar het instrument moet wel eerlijk en proportioneel zijn. Als elk bedrijf verplicht veel geld opzij moet zetten, zal dat ten koste gaan van milieu-investeringen en innovaties. Vergunningverleners zouden alleen financiële zekerstelling op moeten kunnen leggen als het echt niet anders kan. Probleembedrijven moeten worden aangepakt met risicogestuurd toezicht. Ook de geschiedenis van een bedrijf moet hierbij in ogenschouw worden genomen en of het lid is van een brancheorganisatie. 

De koepelorganisatie van de provincies IPO en vertegenwoordigers van het bedrijfsleven kijken naar de invulling van de financiële zekerheidsstelling. Samen denken ze na over objectieve criteria op grond waarvan het bevoegd gezag financiële zekerheid kan opleggen. Daarbij wordt gedacht aan het afgeven van een concerngarantie, een jaarlijkse solvabiliteit of een collectieve regeling. Bedrijven die fatsoenlijk opereren kunnen op flexibiliteit van de provincies en omgevingsdiensten rekenen. “We spitsen het toezicht toe op bedrijven waar de risico’s het grootst zijn. Dat geldt ook voor bedrijven die bijvoorbeeld te veel schadelijke stoffen uitstoten. Zij die de regels niet naleven, worden streng aangepakt”, aldus Tjeerd van Dekken namens IPO.