Reversibel verbinden: een positief ­ecologisch én economisch verhaal

Om multi-materiaal assemblages eenvoudig met elkaar te verbinden is verlijmen voor veel bedrijven onmisbaar. De lijm vervolgens ontbinden, tijdens het assemblageproces, om producten te herstellen of afvalstromen te scheiden, is voorlopig een ander paar mouwen. Het Circular Bonding project stelt hier paal en perk aan: reversibel verbinden is haalbaar, duurzaam en kan economisch rendabel zijn.  

“De aandacht voor circulaire economie groeit en zorgt ervoor dat het topic van reversibel verbinden al een tijdje suddert. Hoe kunnen we verlijmde onderdelen uit elkaar halen? Wat zijn de mogelijkheden als we een deel van een product moeten herstellen? En hoe doen we dat kostenefficiënt? Vragen die leven bij bedrijven, maar waar voorlopig nog geen sluitend antwoord is op gevonden”, zegt Isabel Van de Weyenberg, Project Leader bij Flanders Make. Daarom sloegen Flanders Make, BIL (het Belgisch Instituut voor Lastechniek) en VITO de handen in elkaar. Ze werden bijgestaan door een adviesgroep van dertien bedrijven. De eerste stap toen het project van start ging in april 2021 was een uitgebreide literatuurstudie om in kaart te brengen welke technologieën bestaan en potentieel opgeschaald konden worden. In samenspraak met de adviesgroep werd beslist om verder te gaan met thermisch expandeerbare partikeltjes. Deze worden toegevoegd aan een bestaande lijm. Bij een bepaalde temperatuur zetten ze uit waardoor de lijm breekt. Van de Weyenberg: “We hebben gekozen om met deze techniek verder te gaan, omdat ze eenvoudig en breed inzetbaar is in verschillende sectoren.”  

Om de haalbaarheid van de technologie in de praktijk te testen en aan te tonen bij een zo breed mogelijk publiek, werden drie demonstratoren gekozen. Een van die demonstratoren was een busbedrijf waarbij grote delen tijdens het productieproces aan elkaar worden gelijmd. Als een assemblagefout gebeurt en je kan de onderdelen niet ontbinden, dan moeten die verschroot worden. Hoe je met reversibel verbinden die kost kan uitsparen was case 1. Daarnaast werd bekeken hoe bepaalde dure componenten eenvoudig uit een elektronisch toestel te halen. Hoe vloerbekleding uit een modulaire containerunit verwijderen was een derde case in de bouwsector. “Bij elektronica gaat het om kleine onderdelen die er end-of-life uitmoeten, bij onze demonstrator in de voertuigsector, een busbouwer, gaat het om grote delen die tijdens het productieproces worden geassembleerd. Door onze ervaring in verlijmen bij Flanders Make wisten we dat een generieke one-size-fits-all oplossing niet bestaat. Elke case vraagt een andere aanpak”, duidt Van de Weyenberg. 

Het Circular Bonding project vindt zijn oorsprong in een vorig Europees project. “Door VITO als partner mee in bad te trekken, is ons project hier echt van de grond gekomen”, zegt Van de Weyenberg overtuigd. VITO bekijkt het volledige circulaire plaatje. Ze stoppen niet bij een milieu-analyse, maar voeren ook een uitgebreide economische analyse uit. “Circulaire economie is goed, maar wat gaat het mij kosten en wat levert het mij op? Op die vraag moet je een antwoord kunnen geven wil je bedrijven écht in beweging brengen. Dat doet VITO. Zij hebben de kennis in huis om te bepalen welke incentives er nodig zijn om de technologie om te zetten tot een positief verdienmodel”, licht Van de Weyenberg toe.  

Na navraag zijn de projectpartners en de leden van de adviesgroep positief. Reversibel verbinden is haalbaar. Bovendien gaf het project hen meer kennis over welke technologieën op de markt zijn. “Bij reversibel verbinden start je vanuit wat je weet, vervolgens moet je dat op maat toepassen. Bij Flanders Make begeleiden we bedrijven daarom één op één. Positief voor hen is onze samenwerking met VITO. Bedrijven stappen uit het klassieke, lineaire gedachtegoed en stappen in een circulair verhaal dat ecologisch en economisch positief kan zijn.”