Productontwerp omkeren: wanneer ­circulariteit het uitgangspunt vormt

Herstelbare, recycleerbare, composteerbare ski’s

Heeft u er al eens bij stilgestaan dat uw ski’s, terwijl u nietsvermoedend de berg afglijdt, wax en microplastics achterlaten in de sneeuw? En dat er na elke winter miljoenen skilatten op het stort of in een verbrandingsoven belanden? Een (sport)activiteit die dus wel een injectie van duurzaamheid kan gebruiken. Dat is precies het uitgangspunt van Jasper Struelens en BASE Skis. Het wil de productie van ski’s omkeren en vertrekken vanuit een 100% recycleerbare ski waarin ook circulaire principes als herbruikbaar en herstelbaar vervat zitten. Daarmee schopte BASE Skis het onder meer tot Startup of Tomorrow.

Wie denkt aan de toekomst van recyclage, denkt in de eerste plaats aan wat er met producten moet gebeuren die aan het einde van hun leven zijn gekomen. Maar eigenlijk begint recyclage al helemaal voorin de keten. Van bij het ontwerp rekening houden met eindelevencriteria, dat is het produceren van morgen. Een verhaal dat helaas niet opgaat voor de ski’s waarmee we deze winter in grote getale de skipistes zullen betreden. Jasper Struelens, die de start-up BASE Skis uit de grond stampte, legt uit waarom het anders moet. “Als de seizoenen veranderen en de sneeuw begint te smelten, dan vloeit het smeltwater naar onze meren, rivieren en uiteindelijk de oceaan. Maar de sporen die we in de sneeuw getrokken hebben, laten vervuiling achter, vervuiling die het smeltwater meeneemt. Dat moet anders als we onze sneeuw willen koesteren.”

Struelens die een achtergrond heeft als ingenieur ging daarom terug naar de tekentafel om een nieuw soort ski te ontwerpen. Het uitgangspunt was duidelijk: de meest duurzame ski op de markt ontwerpen. “Geen vervuiling meer, zodat we kunnen blijven skiën”, vat hij zelf de missie samen. Waar loopt het dan precies verkeerd? “Al van in de productie. Ongeveer de helft van het materiaal dat gebruikt wordt in de traditionele aanpak gaat al verloren nog voor de ski’s de fabriek verlaten hebben. Ook de materiaalkeuze is niet de juiste. Wie na een dagje op de pistes naar zijn skilatten kijkt, zal schade zien. Krassen en kleine gaatjes die bij een volgende onderhoudsbeurt weliswaar weer gevuld worden. Maar dat materiaal is ergens heen gegaan. Die microplastics die vrijkomen zijn achtergebleven in de sneeuw. Vervuiling die in de bodem sijpelt, in de maag van alpenkoeien raakt of tot in onze waterwegen vloeit.”

Bij BASE Skis wordt daarom resoluut gekozen voor waxvrije ski’s. “Omdat ze een gevaar betekenen voor de omgeving, maar ook voor de veiligheid van de mensen die het onderhoud erop uitvoeren. Wax en waxverwijderaars bevatten substanties zoals teflon, alifatische verbindingen, polykoolstoffen en perfluorkoolstoffen. Er zijn genoeg gevallen bekend van skitechniekers die er gezondheidsproblemen aan overhouden. De meest schadelijke producten staan nu op een verboden lijst, maar je kan nog steeds in de winkel wax kopen die PFAS bevat of andere stoffen die niet afbreken in de natuur. Nochtans is het niet echt nodig. Wax kwam er om houten ski’s sneller te maken. Op plastic heeft dat minder effect. In functie van de omstandigheden in de sneeuw en de keuze van wax kan je er zelfs trager mee gaan.” 

Het gepatenteerde ontwerp van Struelens gaat voor een andere aanpak en een ander materiaal dan epoxyhars. “Ofwel moesten we wachten op een slimmerik om een expoyhars te ontwikkelen die gecomposteerd kan worden, ofwel moesten we er zelf mee aan de slag. Het ontwerp is volledig circulair, upcyclebaar, herbruikbaar, herstelbaar, niet-toxisch en thuis recycleerbaar. Door een andere materiaalkeuze is het grootste deel van onze ski’s immers composteerbaar. De stalen onderdelen kunnen dan weer eenvoudig gedemonteerd en gerecycleerd worden. Daarnaast garanderen we onze klanten dat alle onderdelen hersteld kunnen worden tijdens de volledige levensduur van de ski’s. We zullen tutorials voorzien hoe ze de skilatten zelf kunnen onderhouden, herstellen en zelfs hergebruiken. Als ze het ons lief vragen bedenken we binnen twintig jaar als de ski’s einde leven zijn ook nieuwe manieren om ze te upcyclen”, besluit Struelens.