Waarom PFAS de afvalwereld zo beroert

Grootste bedreiging in jaren

De voorbije jaren was het PFAS onderzoek vooral gestuurd door de overheid. Ze wilden in kaart brengen waar PFAS zich precies bevond en welke impact het had op ons leefmilieu. Maar nu is het tijd voor de volgende fase: hoe kunnen we het aanwezige PFAS in de maatschappij leren beheersen? Een moeilijke noot om kraken voor bedrijven actief in afval en recyclage. Want hoewel ze zelf geen PFAS produceren of gebruiken in hun processen worden ze er willens nillens (PFAS is vaak een stoorstof voor recyclage) wel mee geconfronteerd in de stromen die ze verwerken. PFAS zou wel eens de grootste bedreiging voor de sector in jaren kunnen worden.

PFAS is een verzameling van bijna 6.000 verschillende moleculen. In functie van de molecule, zal dus de juiste zuiveringstechniek gekozen moeten worden. Officieel zijn er geen normen in voege voor PFAS in afvalwaterstromen. Wel wordt er gewerkt met een detectielimiet van 20 of 50 ng in functie van de meetmethode. Dat wil zeggen dat als deze waarden gedetecteerd worden in afvalstromen, de bedrijven in kwestie hiervoor een norm moeten aanvragen. In de praktijk worden deze detectielimieten daar dan vaak voor gebruikt. Kunnen ze er niet aan voldoen, dan moet er een aanpassing aan de eigen voorwaarden voor de milieuvergunning gebeuren. Het leidt ertoe dat afvalinzamelaars en -verwerkers bedrijven steeds weigerachtiger staan ten opzichte van stromen waarvan ze vermoeden dat er PFAS in aanwezig kan zijn. Een probleem dat zich bovendien naar verderop in de keten verplaatst, ook stortplaatsen tonen zich immers kritischer omdat het in het percolaat kan belanden. Op termijn zou dit dus de volledige sector kunnen blokkeren, want afval moet nog altijd ergens terechtkunnen.

Over de grens er dan maar mee? In theorie een optie, want de normen in het Vlaamse gewest zijn veel strenger dan in de andere gewesten en dan in de buurlanden. In de praktijk een slechte zaak voor Vlaanderen. Het probleem wordt hier alleen maar door verlegd en we lopen het risico om waardevolle stromen voor onze afval- en recyclage-industrie naar het buitenland te zien vertrekken. PFAS is een problematiek die bij voorkeur op Europees niveau getackeld wordt om een gelijk speelveld in en tussen de lidstaten te krijgen en tussen recyclaat en virgin producten. Het kan niet dat er een nultolerantie voor PFAS in afvalstromen komt, terwijl er wel nog producten met PFAS gemaakt mogen worden. Daarvoor wordt gekeken naar de REACH wetgeving. Maar zoals gezegd wordt het een werk van lange adem vooraleer alle zorgwekkende PFAS verbindingen uitgefaseerd zullen worden.

Wat moet er dan op korte termijn gebeuren om de situatie houdbaar te maken voor afval- en recyclagebedrijven? Roep een tijdelijk handelingskader in het leven. Dat bestaat inmiddels een jaar voor bodem en bodemverbeterende middelen, waardoor elk bedrijf geconfronteerd wordt met dezelfde eisen. De willekeur is eruit, wat rust gebracht heeft in die sector en een duidelijk kader voor investeringen. Die tijdelijke normeringen zouden uitbreiding moeten krijgen naar alle stromen en alle actoren waar de PFAS problematiek hard speelt, zodat er een duidelijk inzicht komt in wat er moet gebeuren. Bij het vastleggen van die tijdelijke normen moet de wetgever ook aandacht hebben voor pragmatiek. Door de complexiteit van de stromen die afval- en recyclagebedrijven behandelen, moeten technieken de tijd krijgen om te rijpen. Bovendien zijn er ook nog niet voor elke molecule erkende meetmethodes.