Meer duurzaamheid voor smartphones verplicht vanaf 2025

De Europese Unie heeft werk gemaakt van een nieuwe reglementering om smartphones en tablets duurzamer te maken. Officieel staat ze te boek als verordening 2023/1670, goedgekeurd volgens de ecodesignrichtlijn van 2009. Dat er intussen al gesleuteld wordt aan een nieuwe ecodesignrichtlijn maakt dat de regels later verder zullen aangescherpt worden, maar er is nu alvast een kader om van te vertrekken en de eerste stappen te zetten naar herbruikbare, repareerbare en recycleerbare smartphones.

Heeft u zelf recent nog eens de batterij uit uw smartphone proberen halen? De kans is groot dat u daar niet in geslaagd bent. De moeilijke demonteerbaarheid van onderdelen is één van de voornaamste redenen waarom smartphones vandaag zo slecht scoren op vlak van recycleerbaarheid. Ze allemaal over dezelfde kam scheren is uiteraard ook verkeerd. Er bestaan wel degelijk al modellen waarin recyclaat verwerkt zit of die zich profileren als makkelijk demonteerbaar. Maar het is zeker niet de norm. Dat er nu een regelgevend kader is om daar stappen in te zetten, kan dus alleen maar toegejuicht worden, zeker als u weet wat voor rijkdom aan urban mining zo een smartphone wel oplevert. De nieuwe regels zijn weliswaar nog niet voor morgen. Fabrikanten hebben nog tot 20 juni 2025 om zich aan te passen. De smartphones die vanaf dan op de markt komen moeten aan de nieuwe criteria voldoen.

Maar wat zijn dan precies de krachtlijnen die nu al goedgekeurd zijn. Belangrijk is dat de verordening over meer spreekt dan recycleerbaarheid alleen. Fabrikanten zullen ook verplicht worden om rekening te houden met hergebruik en reparaties. Daarom moeten ze vrij toegang geven tot informatie over de toestellen die digitaal beschikbaar is. Hoe lang zullen wisselstukken beschikbaar zijn bijvoorbeeld? Hoe zit het met levertermijnen? Wat zijn de verschillende ontmantelingsstappen en welke technologie is daarvoor nodig. 

De bedoeling is duidelijk: door op het einde van de keten meer informatie in handen te hebben, moet de recyclagekwaliteit omhoog. Er zal op nieuwe smartphones een recycleerbaarheidspercentage geplakt kunnen worden, dat, via de wetgeving rond greenwashing, ook effectief gecontroleerd kan worden. Een tweede cijfer waarover smartphones zullen moeten spreken is de hoeveelheid recycled content dat ze bevatten. In de smartphone in zijn geheel als over specifieke onderdelen die gebruikt zijn. Er zijn voorlopig nog geen verplichtingen aan gekoppeld omtrent een minimale hoeveelheid recycled content. Wel is er ruimte gelaten om dat aan de hand van een nieuwe verordening, na intensief studiewerk, alsnog te doen.

Een derde krachtlijn heeft te maken met het streven van Europa naar strategische onafhankelijkheid. Smartphones bevatten heel wat zogeheten critical raw materials, materialen die zijn aangeduid als cruciaal in het Europa van morgen. Fabrikanten zullen een indicatief gewicht moeten meegeven van de hoeveelheid kobalt in de batterijen, tantaal in de condensatoren, neodymium in magneten en goud in alle onderdelen. Hiermee wil Europa duidelijk maken aan de recyclagesector dat het de moeite waard is om de materialen uit de smartphone in kwestie terug te winnen.

Ten slotte wordt er ook meer duidelijkheid over de prestaties van de smartphone en zijn onderdelen verwacht. Er zal moeten aangegeven worden wat de minimale batterijduur is. Door deze te toetsen aan het aantal cycli dat de batterij al ondergaan heeft, weten recyclagebedrijven dan of ze nog geschikt is voor hergebruik of eerder voor recyclage in aanmerking komt. Daarnaast wordt het scherm geviseerd. Via een aantal valtesten zal men controleren hoe lang de schermen meegaan. Daar zal ook een minimum kwaliteitsstandaard aan verbonden zijn. Er zal tevens

De timing voor deze regelgeving, zo diep in de huidige legislatuur, mag gelukkig heten. Er was immers geen tijd meer te verliezen. Wachten op nieuwe ecodesignrichtlijn, waar momenteel aan gewerkt wordt, zou een vertraging van verschillende jaren hebben opgeleverd. Wel is er ruimte gelaten in de verordening om hier op termijn tekening mee te houden. Deze regels creëren alvast meer bewustzijn en openheid over de inhoud van smartphones en de recycleerbaarheid. Dat is goed, maar ook aan de inzameling moet gewerkt worden. Smartphones blijven vaak ergens in een schuif stof vergaren in plaats van in de juiste inzamelingskanalen terecht te komen. Zonder inzameling geen recyclage, hoe duurzaam die smartphones dan ook mogen zijn.