De Pen | Hugo Geerts, zaakvoerder EVANAR bv

Circulaire economie: utopie of werkelijkheid?

De Vlaamse Regering heeft zich als doelstelling gesteld om tegen 2050 onze economie volledig circulair te maken. Is dat haalbaar en realistisch? Ik vrees van niet. We kunnen gelukkig wel vaststellen dat vele bedrijven stappen vooruit willen zetten richting een circulaire economie. Het succes van de oproepen van de OVAM om projecten in te dienen, bewijst dit. Deze projecten zijn vaak gebaseerd op nieuwe en frisse ideeën. Het zijn echter ook meestal kleine projecten die zonder subsidie niet economisch haalbaar blijken te zijn.

Dat wil niet zeggen dat grotere bedrijven stil zitten. Ook zij zoeken nieuwe technieken om hun productieprocessen en producten meer circulair te maken, en hechten steeds meer belang aan het ontwerp van hun producten. De bedrijfsfederaties ondersteunen hen daarbij. Maar de ideale wereld hebben we nog lang niet bereikt.

En wat doet de Vlaamse overheid? Artikel 16 van het decreet van 23 december 2011 betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen bepaalt dat in de bestekken van de Vlaamse overheid en van de lokale besturen bepalingen moeten opgenomen worden om de aankoop te bevorderen van enerzijds producten of diensten die, rekening houdend met de volledige levenscyclus, bijdragen aan het beter sluiten van materiaalkringlopen of een lagere milieu-impact hebben dan vergelijkbare alternatieven. Anderzijds uit afvalstoffen teruggewonnen grondstoffen of producten die daaruit vervaardigd zijn. Heel mooi in theorie, maar in de praktijk spijtig genoeg nog dikwijls niet ingevuld, alhoewel deze decretale verplichting nu dus al meer dan acht jaar bestaat. Gebrek aan kennis bij deze besturen of het gevolg van lobbywerk van bepaalde sterke actoren in het veld?

Een belangrijke rol ligt ook bij de consument. Kan u zich voorstellen dat er in 2050 geen restafval meer is? Dat iedere burger zijn afval perfect gescheiden houdt of thuis composteert? 2050 is inderdaad nog ver weg: dertig jaar om precies te zijn. De technologie zal ongetwijfeld nog grote vorderingen maken en zo een bijdrage leveren om onze economie meer circulair te maken. Ik kan me echter niet voorstellen dat tegen 2050 alle problemen technologisch opgelost zullen worden.

En wat is misschien wel de grootste hindernis? Het Vlaamse afval- en materialenbeleid is nu bijna veertig jaar oud. En we hebben grote sprongen voorwaarts gemaakt. Ondanks wat sommige sceptici beweren, staat Vlaanderen nog steeds aan de top inzake afval- en duurzaam materialenbeleid. Maar Vlaanderen is maar een stipje op de wereldkaart. We zijn in sterke mate afhankelijk van wat we invoeren. Zijn we in staat om al die grote multinationals in een keurslijf te steken zodat ze alleen maar 100% circulaire producten op de Vlaamse markt brengen? Of is onze markt te klein?

Of kunnen we ons voorstellen dat ontwikkelingslanden binnen dertig jaar heel hun beleid op hetzelfde niveau zullen kunnen brengen als waarnaar we in Vlaanderen streven? Of zelfs sommige wat we noemen ontwikkelde landen? We hebben wel bijna veertig jaar voorsprong. Ten slotte nog een laatste bedenking. Ook de Europese Unie beseft dat de toekomst in de circulaire economie ligt. Maar de EU is een organisatie waar steeds naar compromissen gezocht moet worden. En dat geeft dikwijls problemen om heel vooruitstrevend te zijn. Denken we maar aan de discussies over een klimaatneutraal Europa tegen 2050.

Ondanks deze eerder negatieve (maar voor mij realistische) bedenkingen betekent dit niet dat we onze schouders moeten ophalen en stoppen met alle acties. Integendeel, laat dit een aansporing zijn om er extra tegen aan te gaan en te proberen ook buiten Vlaanderen iedereen mee te trekken. Vlaanderen moet ambitieus en vooruitstrevend blijven. Iedere stap vooruit draagt bij aan een betere wereld en aan de oplossing voor de klimaatproblematiek.