Van Rethink Plastics Expo en kennisprogramma rond circulariteit tot het ontdekken van de mogelijkheden met 3D printen op de Kunststoffenbeurs 2024

Ketensamenwerking heeft de kunststof- en rubberindustrie op innovatievlak absoluut naar een hoger niveau getild. “Samen gaat het sneller, dat zijn de bedrijven de laatste vijftien jaar gaan inzien. Door samen te werken, komen we sneller tot betere oplossingen die we eerder naar de markt kunnen brengen”, zegt Martin van Dord, Innovatiecoach bij de Federatie Nederlandse Rubber- en Kunststoffenindustrie (NRK). Innovatie heeft bijgedragen aan een sterke stijging van kennis en kunde bij de bedrijven. Nederland loopt als het om samenwerken gaat voor op andere landen. “Die kijken met bewondering hoe dat in Nederland werkt.”

De Kunststoffenbeurs, die dit jaar op 18 en 19 september in de Brabanthallen in ’s Hertogenbosch plaatsvindt, is de jaarlijkse ontmoetingsplek voor de hele keten in de Benelux. Een beurs waar je als fabrikant van onder andere spuitgietmachines moet staan, vindt Mark Verveer, directeur KraussMaffei Benelux. “Je spreekt er tientallen mensen op een dag. Een beurs is verschrikkelijk effectief.”

In de historie van 25 jaar Kunststoffenbeurs is de verhuizing van Veldhoven naar ’s Hertogenbosch voor Mark Verveer een mijlpaal. Koningshof had zijn voordelen. “Je gaat pas iets missen als je het niet meer hebt. Maar de Brabanthallen geven de mogelijkheid om machines naar de beurs mee te nemen. Die zijn niet alleen een eyecatcher; je kunt ook veel gemakkelijker dingen uitleggen aan de bezoekers.” Voor Mark Verveer en zijn team wordt de Kunststoffenbeurs dit jaar vooral een netwerkbeurs.

Dat de sector onder druk staat, is overal voelbaar in de markt. De eerste reden hiervoor is volgens Verveer dat er tijdens de Covid-19 crisis, 50% meer spuitgietmachines zijn verkocht dan normaal in een jaar.

“De markt is niet met 50% gegroeid, dus dan ga je in latere jaren minder verkopen.” Daar komt bij dat de Nederlandse industrie al zes kwartalen na elkaar krimpt; in de kunststoffenindustrie is de krimp zelfs dubbel zo hoog als die van de industrie als geheel. Dit komt onder andere doordat het gebruik van plastics, zoals kunststoffen in de volksmond genoemd worden, onder druk staat vanwege de vermeende milieu-impact. “Welk materiaal staat niet maatschappelijk onder druk”, vraagt Martin van Dord zich af. Terecht of niet terecht, het beeld van kunststoffen bij het grote publiek is negatief.

De grote uitdaging voor de sector is overstappen naar circulaire materialen, meent de NRK Innovatiecoach. Dat is ook wat de politiek eist. Niet voor niets heeft de Kunststoffenbeurs 2024 als slogan Endless possibilities with circular plastics. Momenteel ligt het aandeel circulaire, biobased of gerecyclede kunststoffen op 12 tot 15%. Tegen 2030 moet dit de 50% zijn. En over 25 jaar zelfs 100% volgens Europese wetgeving. Het masterplan om deze doelen te halen ligt klaar. “We moeten een flinke slag maken”, erkent Martin van Dord. De mechanische recycling capaciteit lijkt voldoende te zijn. Dan rest de vraag of de markt bereid is deze circulaire materialen toe te passen? “Het is een lang traject dus moet je stug volhouden en innoveren. En zowel consumenten alsook bedrijven zullen hun gedrag moeten veranderen. Inzamelen, sorteren, scheiden en recyclen, daar komt het op aan.”

Bezoekers van de Kunststoffenbeurs kunnen inspiratie voor het werken met circulaire materialen opdoen bij de Rethink expositie. Deze is ook dit jaar weer te zien op de beursvloer

Het lastige is volgens Van Dord dat je vele verschillende kunststoffen hebt die je niet over één kam kunt scheren. In principe heb je voor elke kunststofsoort een keten waarmee je afspraken moet maken. “Dat wordt gemakshalve op één hoop gegooid, maar daarmee onderschat men de complexiteit van de ketens. De uitdaging is voor elke keten weer anders.”

Soms verbiedt de wetgeving het gebruik van circulaire materialen; een andere keer ligt de drempel in een toepassing zo hoog, bijvoorbeeld in de luchtvaartindustrie, dat bedrijven alleen al daarom voor virgin materialen kiezen. En dan is er nog de internationale markt: virgin plastics worden van buiten Europa goedkoper aangeboden dan de recycleerbedrijven hier recyclaat kunnen maken. In 2022 belandde meer dan de helft van de gebruikte kunststoffen in de verbrandingsoven. “We zullen toch naar gerecycleerde kunststoffen toe moeten”, zegt Mark Verveer van KraussMaffei. “We kunnen niet onbeperkt plastics blijven verbranden, ook al kan dan een van de consequenties zijn dat materialen duurder worden.”

Is 3D printen een oplossing om duurzamer te worden? Dit jaar staat er een AM for Plastics Area op de Kunststoffenbeurs en ook in het lezingenprogramma wordt er aandacht besteed aan deze technologie. Karl Wallecan, directeur-eigenaar van SEIDO Systems en SEIDO Solutions, exposanten op de beurs, denkt dat 3D printen zeker kan helpen de materiaalverspilling te reduceren.

Karl Wallecan denkt dat 3D printen zeker kan helpen om materiaalverspilling te reduceren

Hij geeft een voorbeeld uit de praktijk van SEIDO Solutions, een toeleverancier van zowel kunststof als metalen onderdelen. Een klant vroeg een prijs voor 1.000 kleine kunststof onderdelen. “Toen we gingen praten, bleken ze er jaarlijks maar 220 nodig te hebben. Ze bestelden er echter 1.000 omdat dat de minimale bestelhoeveelheid voor spuitgieten was en op dit aantal de matrijskosten werden afgeschreven. De rest gooiden ze uiteindelijk in de vuilbak”, legt hij uit.  Dan wordt 3D printen niet alleen goedkoper, maar ook duurzamer omdat er geen materiaal verspild wordt.

In de 16 jaar dat Karl Wallecan de 3D printerfabrikant Stratasys vertegenwoordigt, is hij overtuigd geraakt dat de applicatie cruciaal is om 3D printen af te wegen tegen andere technieken. “Met de Loctite harsen en de Stratasys 3D printers hebben we goede materialen en printers, afgestemd op de specifieke eisen van sectoren. We hebben carbon fiber materialen net zo sterk als aluminium. Maar als de applicatie 3D printen niet toelaat, gaat het niet werken.” Op de beurs toont Seido Systems samen met harsenproducent Loctite ook het printen van spuitgietmatrijzen. Een Frans voedingsmiddelenconcern print de matrijzen voor nieuwe bekers eerst in 3D om deze te testen bij consumenten, voordat het investeert in een kostbare spuitgietmatrijs.

Op de beurs toont Seido Systems samen met harsenproducent Loctite het printen van spuitgietmatrijzen

“Het gaat om de eerste producten. Daar kunnen we met 3D printen de aluminiummatrijs vaak al vervangen.” En voor de echte seriematrijzen heeft SEIDO Systems de tooling oplossing van Xact Metal in huis, dat samen met Uddeholm een 3D metaalprintproces voor matrijsinserts met interne koelkanalen heeft ontwikkeld. Geprint wordt met Corrax, een RVS-legering die niet corrosiegevoelig is. Daarmee kan men bij grotere aantallen spuitgietproducten de cyclustijd verkorten. In een sector waar de marges onder druk staan, is deze innovatie zeker de moeite waard om te onderzoeken, denkt Karl Wallecan.

Ook KraussMaffei pakt dit jaar uit met een innovatie die aansluit bij het thema circulaire kunststoffen. De spuitgietmachinefabrikant heeft een machine ontwikkeld waarmee het gemakkelijker is om met gerecycleerd materiaal te spuitgieten. In de nieuwe showroom in München is de eerste versie van deze spuitgietmachine werkend te zien. Deze is voorzien van een enkelschroef compounder die het materiaal al smelt voordat het in de plastificeerunit komt.

“Hiermee kunnen we een hoger percentage recyclaat toevoegen en toch dezelfde eigenschappen behouden”, zegt Mark Verveer. Dit soort slimmere machines zal volgens hem meehelpen om een steeds hoger percentage recyclaat te verwerken. Momenteel is de technologie beschikbaar voor maximaal 5 liter shotvolume. “Maar we blijven door ontwikkelen, want de samenleving kan niet zonder kunststoffen.” Dat recyclaat duurder is, vindt hij begrijpelijk. Er zit een extra proces aan vast. Dat kost geld. “Ondanks dat virgin materialen goedkoper zijn, zullen we gerecycleerde materialen moeten gaan gebruiken. De noodzaak moet niet de inkoopprijs zijn maar het feit dat kunststoffen een olieproduct zijn.”

Bezoekers van de Kunststoffenbeurs kunnen inspiratie voor het werken met circulaire materialen opdoen bij de Rethink expositie die ook dit jaar weer te zien is. Samen met het Circonnect kennisnetwerk zullen er presentaties zijn over tools om te ontwerpen voor circulaire materialen. “Want wij moeten als verwerkers onze rol als enabler pakken om de eindklant de duurzame beslissing te laten nemen”, zegt Martin van Dord. Ook zal de stand van zaken rond de Nationale Circulaire Plastic Norm (NCPN) op de agenda staan. “We proberen daarnaast iemand uit Den Haag naar de beurs te halen om uit te leggen wat de circulaire plastics heffing inhoudt die in het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe regering wordt genoemd”, zegt Martin van Dord. De Kunststoffenbeurs begint immers de dag na Prinsjesdag.

In het hoofdlijnenakkoord staat deze heffing vanaf 228 ingeboekt voor een half miljard euro per jaar. “Verwonderlijk”, zegt de NRK Innovatiecoach, “want anderhalf jaar geleden is door CE Delft doorgerekend dat de kans op weglekken van zowel polymeerproductie als polymeerverwerking groot is.”

Dat de kunststoffenindustrie naar circulaire grondstoffen toe moet, staat buiten kijf. Maar het speelveld moet wel eerlijk blijven, vindt Van Dord. En zo benadrukt hij, in Scope 3 levert het gebruik van kunststoffen vaak grote besparingen op. Denk maar aan de gewichtsbesparing in auto’s. “De milieu impact in de productie is maar een fractie van de totale impact. Als je dan alleen de impact bij kunststoffen beprijst en die bij metaal niet, wordt de verhouding nog schever.”