Crisis in textielrecycling: wat is er aan de hand?

Het gaat niet goed in de wereld van textielrecycling. De combinatie van een terugvallende verkoop door concurrentie van nieuwe en tweedehandskledij uit China en gestegen loon- en energiekosten drukken zwaar op de sector. Als er niet gauw een politiek signaal komt, dreigen we textielrecycling hier teloor te laten gaan, nog vooraleer de circulaire economie op volle toeren draait. 

Textielrecycling is altijd wel in ups en downs geëvolueerd. Door corona bijvoorbeeld, toen de traditionele afzetmarkten de deuren sloten kreeg de sector het al hard te verduren. Maar wat er vandaag aan de hand is wijst op een meer fundamentele crisis, aangezien de vraag naar Europese tweedehandskledij daalt. Een probleem dat zich overigens niet alleen beperkt tot de Benelux, ook uit Duitsland, Engeland en Spanje komen dezelfde signalen.

Wat is er dan precies aan de hand? De sector van textielrecycling moet vandaag dubbel opboksen tegen zware concurrentie uit China en Amerika. Enerzijds tegen spotgoedkope nieuwe kledij, anderzijds tegen spotgoedkope tweedehandskledij. Kledij wordt soms voor slechts één derde van de prijs aangeboden, waardoor veel vaste klanten van Europese recyclingbedrijven afhaken. Het kwaliteitsverschil mag er dan wel nog altijd zijn, maar het prijsverschil wordt stilaan te groot om houdbaar te blijven. Bovendien zit in deze markt van tweedehandskledij vaak het verdienmodel voor textielrecyclers om ook de rest van hun activiteiten rendabel te houden.

Tegelijk hebben deze recyclingbedrijven hun kostenstructuur drastisch zien veranderen de afgelopen jaren. Textielrecycling bestaat nu eenmaal uit arbeidsintensieve processen. De loonkost maakt gemiddeld 70% uit van alle kosten die ze maken. Door de stijgende inflatie gingen de lonen de voorbije jaren in crescendo. Hetzelfde verhaal met de energieprijzen. De kosten waar ze dan wel meer vat op hebben, de contracten met bijvoorbeeld steden en gemeenten voor de inzameling van textiel zijn daarentegen langlopend (drie tot vijf jaar). Men kan dus niet zomaar snel schakelen nu het verdienmodel van tweedehandskledij is in elkaar gezakt. 

Het heeft in de sector tot danig veel cashflow problemen geleid. We zijn daarmee op een punt aanbeland dat veel spelers uit textielrecycling zich afvragen of het wel nog allemaal de moeite loont om hier te ondernemen. Een aantal is er ook al van tussen gevallen. Het natuurlijke spel van vraag en aanbod is dus deftig verstoord. Zonder wettelijke ingrepen dreigt de hele industrie die we opgebouwd hebben rond textielrecycling verloren te gaan en zal die berg aan ingezameld textiel in de verbrandingsoven landen. 

Het grootste werkpunt wordt het vinden van oplossingen voor textiel aan het einde van de levensduur. Recycling die van textielvezels weer nieuwe textielvezels weet te maken. De vergoedingen die steden en gemeenten nu innen voor het zetten van inzamelcontainers zou niet mogen dienen om begrotingstekorten op te vangen, maar opzijgezet moeten worden voor innovatieprojecten. Een verhaal waar uiteraard ook de producenten van textiel in betrokken moeten worden. Er is al sprake van het in het leven roepen van een systeem van uitgebreide producenten­verantwoordelijkheid vanaf 2025. Dit kan op zijn beurt R&D naar nieuwe recyclingtechnieken helpen financieren, zodat alle materialen op een goede manier een tweede leven kunnen krijgen.

Eenmaal het materiaal er is, dan moet de markt nog volgen. Het hele proces van inzamelen, sorteren, recyclen kost geld. Dat maakt dat virgin materiaal vandaag vaak goedkoper zijn dan gerecyclede. Uit eigen vrije wil zullen producenten niet overschakelen. Nochtans is het belangrijk om met de sector de transitie te maken, gezien de slechte milieureputatie van textiel. Met de Ecodesign for Sustainable Products Regulation wil Europa hier alvast een voorzet voor geven. Textiel is een van de producten die daarin prioriteit gekregen heeft voor de 2024 – 2027 plannen. Verandering komt er dus aan. Maar komt die nog op tijd? Of laten we een belangrijke schakel in een circulaire economie zomaar verdwijnen?