Bruggen bouwen

De bedrijven op Chemelot hebben vergaande plannen om te elektrificeren. Zo onderzoekt kunststoffenproducent Sabic de mogelijkheid om zijn naftakrakers te elektrificeren, terwijl kunstmestproducent OCI graag groene waterstof wil gebruiken voor de productie van ammoniak. Een voorwaarde hiervoor is dat ze toegang krijgen tot de groene elektronen van de offshore windparken en dat er voldoende groene waterstof beschikbaar is. Dat is voor een cluster die niet aan zee ligt complexer dan voor de andere vier clusters.

We gebruiken allemaal dagelijks de kunststoffen die de bedrijven op Chemelot maken. En ook de landbouw blijft kunstmest inzetten om Nederland en de rest van de wereld te kunnen blijven voeden. De kracht van de site is dat alle fabrieken onderdeel uitmaken van één keten. Het eindproduct van de een is grondstof voor de ander. En dankzij de uitwisseling van warmte doen ze dat ook heel energie-efficiënt.  De site staat nu voor de uitdaging om diezelfde producten op een andere wijze te produceren. Met circulaire grondstoffen en duurzame energie. Dat vergt een ombouw van de bestaande fabrieken en een opbouw van nieuwe schakels in de langere keten. Met de verduurzaming van de twee hoofdproduct­romen nafta en ammoniak, kan de hele keten verduurzamen.

De sterke ketenintegratie zorgt er ook voor dat de onderlinge afhankelijkheid groot is. En dat terwijl je te maken hebt met internationale bedrijven met hun eigen financiële en duurzame doelstellingen. Het is goed dat de overheid duidelijke doelstellingen voor 2030 en 2050 benoemde. Maar dit soort bestuurlijke maatregelen zullen in mijn ogen niet vanzelf de industrie verduurzamen. Die beslissingen worden uiteindelijk genomen in de bestuurskamer van bedrijven. Die bedrijven verlangen weer zekerheden over bijvoorbeeld vergunningen en toegankelijkheid tot groene elektronen en moleculen. Allemaal zaken die zich voornamelijk buiten de fabriekspoort afspelen.

De belangrijkste taak van een regisseur is dat er besluiten kunnen worden genomen. Dat begint bij het op de juiste wijze informatie verzamelen en delen om gewogen beslissingen te kunnen nemen. Dan is het aan ons team om de vertaalslag te maken. Cijfers naast elkaar leggen en concretiseren van afspraken. Wat bedoelen we met versnellen? Wat is een intentie? Wanneer gaat er daadwerkelijk een schop in de grond. Wat is er nodig om een project te laten slagen en wanneer ga je opschalen? Als we dezelfde doelen hebben, weten we ook wanneer ze in gevaar komen. Het wordt lastig om alles op detailniveau te blijven volgen, maar ik kan zeker ingrijpen als blijkt dat projecten spaak dreigen te lopen. De clustermanagers hebben een directe link met de ambtelijke top en kunnen knelpunten in wet- en regelgeving, vergunningen of financieringsinstrumenten aanhangig maken.

In de tussentijd liggen er al mooie plannen klaar voor verduurzaming van Chemelot. Sabic werkt al met chemische recycling voor de productie van plastics en RWE heeft plannen klaarliggen om huishoudelijk afval om te zetten in waterstof. Utilitiesleverancier USG gebruikt al een e-boiler voor de productie van stoom. De site heeft genoeg in huis om de energie- en grondstoffentransitie te laten slagen. Het is de kunst om te leren omgaan met de onzekerheden die gepaard gaan met dit soort systeemtransities. Dat begint met vertrouwen in elkaars goede intenties.   

Mark Verheijen,
Clusterregisseur Chemelot